آشنایی با دستگاه رادیولوژی و راهنمای خرید آن

کلمه رادیولوژی از دو واژه رادیو (موج تابش) و لوژی (بیان) تشکیل شده است. دستگاه رادیولوژی دستگاهی است که به وسیله تابش اشعه و بدون مداخله مستقیم، تصاویر اعضای داخلی بدن را نمایش می دهد. اختراع اولین نمونه دستگاه رادیولوژی به سال ۱۸۹۷ میلادی باز می گردد. البته دستگاه های رادیولوژی قدیمی به دلیل مضر بودن اشعه X مشکلات جدی را برای تکنسین های رادیولوژی ایجاد می کردند. انواع دستگاه های رادیولوژی پزشکان را قادر می‌سازند تا بیماری‌ها و آسیبها را سریع تر و دقیق تر تشخیص دهند. وبسایت مطب چین، ارائه دهنده انواع دستگاه های رادیولوژی در این مقاله به بررسی و معرفی ساختار این دستگاه ها و عملکرد آنها می پردازد.

رادیولوژی چیست؟

رادیولوژی یکی از شاخه های علوم پزشکی است. علمی که در آن یک دستگاه، با استفاده از انرژی تابشی، جزئیات بدن را که برای چشم قابل مشاهده نیست، برای تشخیص و درمان تصویربرداری می کند. رادیولوژی بخشی است که بسیاری از بیماری ها در آن با کمک دستگاه های مختلف پزشکی تشخیص داده می شود. پیش از اختراع دستگاه های رادیولوژی، پزشکان تنها با مرگ بیماران می توانستند ساختار و عملکرد اندامهای داخلی بدن آنان را مورد معاینه قرار دهند. هدف از رادیولوژی تشخیص مشکلات داخلی، جلوگیری از ایجاد صدمه و درد است.

دستگاه های مورد استفاده در رادیولوژی ؛

• دستگاه هایی که با اشعه ایکس کار می کنند.

X-Ray: این دستگاه معمولاً در تشخیص بیماری های استخوان و ریه استفاده می شود.

ماموگرافی: این دستگاه اغلب در تشخیص بیماری های سینه استفاده می شود. همچنین بعد از ۴۰ سالگی به عنوان یک ابزار غربالگری از آن استفاده می شود.

تراکم سنجی استخوان: این دستگاه اغلب در تشخیص پوکی استخوان استفاده می شود. دستگاه، میزان تراکم استخوان در بیمار را اندازه گیری می کند.

توموگرافی کامپیوتریCT : برای تشخیص بیماری های کل بدن استفاده می شود.

آنژیوگرافی: برای تشخیص بیماری های عروقی استفاده می شود. درمان بیماری های عروقی نیز با دستگاه آنژیوگرافی انجام می شود. از تجهیزات مختلفی برای ورود به ورید استفاده می شود. سپس با داخل شدن داروها به داخل ورید، رگ قابل مشاهده است.

• دستگاههایی که با امواج صوتی کار می کنند.

سونوگرافی: متداول ترین وسیله پزشکی در درمان بیماری اندام های شکم است. همچنین این دستگاه در نظارت بر بارداری استفاده می شود و ضرری برای بیمار ندارد.

سونوگرافی داپلر رنگی: در تشخیص بیماری های عروقی استفاده می شود. همچنین به وسیله آن، خونرسانی بسیاری از اندامها نیز ارزیابی می شود. از این سونوگرافی در بارداری نیز استفاده می شود.

• دستگاه هایی که با امواج فرکانس رادیویی کار می کنند.

MRI : این دستگاه، برای تشخیص بیماری های تمام ساختارهای بدن، به ویژه ساختارهای رباط های مغزی و عضلانی استفاده می شود. همچنین در بررسی اندام های شکم به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.

رادیولوژیست کیست؟

رادیولوژیست ها از روش های تصویربرداری در پزشکی برای تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری ها استفاده می کنند. آنها تصاویر گرفته شده توسط دستگاه را تفسیر می کنند. آنها پزشکانی هستند که معاینات مناسب را برای وضعیت بیمار و بیماری احتمالی وی تعیین می کنند. رادیولوژیست ها پس از تحصیلات پزشکی عمومی، وارد رشته تخصص رادیولوژی شده اند.

تکنسین رادیولوژی کیست؟

این افراد کسانی هستند که در زمینه انجام رادیولوژی آموزش دیده اند. تکنسین ها با استفاده از روش های تصویربرداری که برای تشخیص بیماری ها در پزشکی استفاده می شود، می توانند تصاویر رادیولوژیکی را به درستی به دست آورند. آنها کسانی هستند که بیمار را برای چگونگی انجام رادیولوژی آماده و آگاه می کنند.

نحوه عملکرد کلی دستگاه رادیولوژی

• پرتو ایکس ری اولیه

منبع اشعه ایکس لوله اشعه ایکس است. اشعه ایکس در یک منطقه بسیار کوچک در داخل لوله تشکیل می شود. از این مرحله، اشعه ایکس به فضا منحرف می شود. لوله اشعه ایکس توسط یک محفظه لوله سرب دار احاطه شده است. قسمتی از اشعه ایکس پراکنده توسط محفظه لوله جذب می شود. اشعه ایکس ایجاد شده، از طریق شکافی به نام درگاه لوله از محفظه خارج می شود. تابشی که از لوله خارج می شود، تابش اولیه نامیده می شود. به ناحیه مربعی اشعه ایکس که به بیمار و میز اشعه ایکس برخورد می کند، میدان تابش گفته می شود. یک خط خیالی در مرکز پرتوی اشعه ایکس و عمود بر محور طولانی لوله اشعه ایکس، اشعه مرکزی نامیده می شود. اشعه مرکزی در موقعیت یابی بیمار مهم است زیرا از این نقطه برای تراز کردن لوله اشعه ایکس با قسمت مورد نظر از بدن بیمار، استفاده می شود.

• عبور اشعه از بدن بیمار

طی قرار گرفتن در معرض رادیوگرافی، اشعه ایکس از لوله از طریق بیمار به گیرنده تصویر(IR) هدایت می شود. با عبور اشعه ایکس از بدن بیمار، برخی از آنها توسط بیمار جذب می شوند و برخی دیگر جذب نمی شوند. ساختارهای آناتومیک که دارای تراکم (جرم) بافتی بیشتری هستند، مانند استخوان ، تابش بیشتری نسبت به بافت کم چگال مانند عضله جذب می کنند. این مرحله منجر به تابش الگویی با شدت متفاوت در پرتو اشعه ایکس از طرف بدن بیمار می شود. به این تابش، تابش باقی مانده یا تابش خروجی می گویند. این تابش در نهایت به IR منتقل می شود. اکنون IR شامل یک تصویر “دیده نشده” به نام تصویر نهفته است. این تصویر تا زمان پردازش در فسفرهای IR ذخیره می شود. در مرحله پردازش، تصویر پنهان به یک تصویر قابل مشاهده تبدیل خواهد شد.

• سیستم گیرنده تصویر

سیستم IR شامل یک کاست است که حاوی صفحه تصویربرداری فسفر است. امروزه در بخش رادیولوژی، IR بخشی از سیستم تصویربرداری دیجیتال است. این کاست حاوی صفحه ای با فسفرهای خاص است که تصویر اشعه ایکس را تا زمان پردازش ذخیره می کند. کاست از فسفرهای صفحه در برابر آسیب و آلودگی محافظت می کند. صفحات IR در اندازه های استاندارد ارائه می شوند.

موارد استفاده از دستگاه رادیولوژی

دستگاه های رادیولوژی در انواع خود، شکل و موقعیت اندامها، بافتهای نرم و استخوانها را به وضوح نشان می دهند. بعلاوه، معاینات رادیولوژی در تشخیص افتراقی کیست ساده و تومور جامد  به پزشکان کمک می کند.بنابراین دستگاه رادیولوژی با ایجاد تصاویر دقیق، در ارزیابی شیوع سرطان ها کمک می کند. علاوه بر سرطان، انواع دستگاه رادیولوژی تشخیص زود هنگام و دقیق بسیاری از بیماریها را فراهم می کند. دستگاه رادیولوژی طی سالها، پزشکان کمک کرده است تا جان بسیاری از بیماران را نجات دهند. زیرا در صورت تشخیص زودهنگام، بیماری ها بهتر درمان می شوند.

آیا معاینه با دستگاه های رادیولوژی ناراحت کننده است؟

خود معاینه کاملاً بدون درد است. در طول معاینه از بیمار خواسته می شود بدون حرکت روی میز دستگاه CT دراز بکشد. بسته به نوع معاینه ای که انجام می شود، ممکن است ماده حاجب از طریق وریدهای بازو به بیمار تزریق شود. یا از او خواسته شود که ماده حاجب را بنوشد. این قسمت از بررسی ممکن است برای بیمار کمی ناخوشایند باشد. از آنجا که مواد حاجب حاوی یُد هستند، در برخی افراد می توانند واکنش های آلرژیک ایجاد کنند. قبل از معاینه، بیمار باید به تکنسین یا رادیولوژیست اطلاع دهد که آیا نسبت به چنین موادی واکنش آلرژیک داشته و یا به چه موادی حساسیت داشته است. دستگاه های CT از اشعه ایکس استفاده می کنند. برای ایمنی بیمار به بهترین شکل طراحی شده و به گونه ای ساخته شده است که میزان تابش اشعه در هنگام معاینه در حداقل سطح مورد نیاز است. از آنجا که اشعه ایکس ممکن است به جنین در حال رشد در رحم مادر آسیب برساند، بیمار باید قبل از شروع آزمایش، در صورت مشکوک بودن به بارداری، پزشک یا تکنسین را مطلع کند.

مراحل تصویربرداری با دستگاه رادیولوژی

• قبل از معاینه رادیولوژی

در روز معاینه، بهتر است از ۴ ساعت قبل از انجام رادیولوژی، غذاهای جامد استفاده نشوند. مصرف محدود چای، قهوه، آب میوه و سوپ های رقیق، مانعی ندارد.  لازم است بیمار حداقل ۱۵ دقیقه قبل از زمان معاینه، در بیمارستان حضور داشته باشد. اگر قرار است معاینه CT شکم یا ناحیه لگن انجام شود، بیمار باید ۱ ساعت و ۱۵ دقیقه قبل از زمان معاینه به بیمارستان مراجعه کند. بسته به پیش تشخیص های در نظر گرفته شده و معاینه درخواستی، ممکن است از بیمار خواسته شود که مواد حاجب بنوشد. سپس تکنسین رادیولوژی خود را به بیمار معرفی می کند و روش کار را به او اطلاع می دهد. سپس بیمار اشیا فلزی (مانند طلا، زیورآلات و…) را از خود جدا می کند.

• در طول معاینه رادیولوژی

تکنسین، بیمار را به اتاقی که معاینه در آن انجام می شود می برد. طبق معاینه درخواستی، بیمار می تواند روی تخت به پشت بخوابد یا رو به پایین باشد. راحت بودن بیمار اهمیت دارد. زیرا بیمار نباید در حین معاینه حرکت کند. روند معاینات رادیولوژی با توجه به مشکلات پزشکی بیماران و بخش مورد معاینه از بدن، متفاوت است. رادیولوژیست تصمیم می گیرد که معاینه برای تشخیص بیماری چگونه انجام شود. دستگاه در حین کار مقداری صدا ایجاد می کند. جدولی که بیمار روی آن دراز کشیده است بعد از تشکیل هر تصویر کمی حرکت می کند. علاوه بر این، توسط تکنسین یا دستگاه در مورد نگه داشتن و بازدم به بیمار علامت داده می شود. در برخی از معاینات، ماده حاجب می تواند توسط پزشک یا تکنسین، قبل یا حین عمل تزریق شود. این به رادیولوژیست اجازه می دهد تا تصاویر را بهتر ارزیابی کند. اگر بیمار در حین عمل یا بعد از تزریق احساس ناراحتی کرد، تکنسین یا پزشک باید این موضوع را گزارش کند.

معاینه رادیولوژی چه مدتی طول می کشد؟

معاینات با در نظر گرفتن یافته های بالینی بیماران برای هر بیمار جداگانه برنامه ریزی شده است. بنابراین، اگر معاینه شما با معاینات قبلی از نظر مدت زمان متفاوت است، نگران نباشید. میانگین زمان معاینه رادیولوژی از ابتدا تا انتها ۱۵ دقیقه است.

در پایان معاینه چه کاری باید انجام شود؟

پس از آنکه رادیولوژیست اطلاعات کافی را برای تشخیص بیماری به دست آورد، معاینه پایان می یابد. بیمار پس از معاینه، می تواند فعالیت های عادی روزمره خود را بدون هیچ محدودیتی ادامه دهد.

بررسی ها چگونه ارزیابی می شوند؟

معاینات توسط رادیولوژیست هایی انجام می شود که در آن قسمت مخصوص از بدن، تخصص دارند. سپس تشخیص آنها به گزارش کتبی تبدیل شده و به بیمار تحویل داده می شود. اگر بیمار درباره تشخیص سوالاتی دارد، می تواند اطلاعات لازم را از پزشک خود دریافت کند.