آشنایی با دستگاه نوار قلب یا الکتروکاردیوگراف

یکی از دستگاه های بسیار مهم در تشخیص و درمان بیماری های قلبی، دستگاه نوار قلب (الکتروکاردیوگراف) است. پزشکان و تکنسین های تشخیص بیماری های قلبی، در هنگام تفسیر داده های نوار قلب، به نواری نیازمند هستند که هر چه با دقت تر، اطلاعات مربوط به ضربان و ساختار قلب را، ثبت کرده باشد. بنابراین کیفیتِ دستگاه نوار قلب از مهم ترین مسائلی است که پزشکان را در راستای تشخیص بهتر کمک می کند. در این مقاله از مقالات مطب عرضه کننده انواع لوازم و دستگاه های تخصصب پزشکی و دندانپزشکی به بررسی کارکرد دستگاه نوار قلب و معرفی ویژگی های این دستگاه می پردازیم. برای خرید انواع دستگاه نوار قلب می توانید به فروشگاه مطب چین مراجعه کنید. این فروشگاه با نماد اعتماد الکترونیکی و ارائه محصولات معتبر اروپایی، مرجعی امن و مطمئن برای تجهیز مطب و انواع مراکز درمانی به حساب می آید.

آزمایش نوار قلب چیست؟

نوار قلب (ECG) یک آزمایش ساده است که اکثراً برای بررسی ریتم قلب و فعالیت الکتریکی قلب فرد، مورد استفاده قرار می گیرد. از سنسورهای متصل به پوست برای تشخیص سیگنال های الکتریکی تولید شده توسط قلب در هر بار ضربان قلب استفاده می شود. این سیگنال ها توسط دستگاه نوار قلب (الکتروکاردیوگراف) ضبط شده و توسط پزشک بررسی می شوند تا ببینند غیر عادی هستند یا خیر. نوار قلب ممکن است توسط یک متخصص قلب (قلب و عروق) یا هر پزشکی که فکر می کند ممکن است در قلب فرد مشکلی وجود داشته باشد، از جمله پزشک عمومی، درخواست شود. آزمایش نوار قلب را می توان توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی آموزش دیده در یک بیمارستان، یک کلینیک یا حتی در مطب یک پزشک عمومی انجام داد. باید به این نکته توجه داشت که نوار قلب (الکتروکاردیوگراف) با اکوکاردیوگرام، یعنی اسکن قلب، یکسان نیست.

نحوه انجام کار توسط دستگاه نوار قلب به چه شکل است؟

چندین روش مختلف برای انجام نوار قلب وجود دارد. به طور کلی، آزمایش شامل اتصال چند حسگر کوچک و چسبنده به نام الکترود به بازوها، پاها و سینه شماست. اینها توسط سیم به دستگاه ضبط ECG متصل می شوند. برای آمادگی در آزمایش نیازی به انجام کار خاصی نیست. شما می توانید به صورت عادی از قبل غذا بخورید و مایعات بنوشید. قبل از اتصال الکترودها، معمولاً باید لباس بالایی خود را بیرون بیاورید و ممکن است نیاز باشد که سینه شما تراشیده یا تمیز شود. هنگامی که الکترودها در محل قرار گرفتند، ممکن است یک لباس بیمارستان به شما پیشنهاد شود تا بتوانید خود را بپوشانید. این آزمایش معمولاً فقط چند دقیقه طول می کشد و می توانید به زودی به خانه بروید یا به بخش برگردید.

استفاده از دستگاه نوار قلب (لکتروکاردیوگراف) ممکن است برای بیمار خطری به همراه داشته باشد؟

الکتروکاردیوگراف ها آزمایشاتی ایمن، غیرتهاجمی و بدون درد را به انجام می رسانند و تقریباً هیچ خطر خاصی را در پی نخواهند داشت. توجه به این نکته الزامی است که الکترودها (وصله های چسبنده) که حسگرها را به قفسه سینه شما متصل می کنند، برق گرفتگی ایجاد نمی کنند. ممکن است در محل اتصال الکترودها، به صورتی بسیار خفیف تحریک پوستی ایجاد شود. که این تحریک نیز به خاطر آن خواهد بود که اگر از خمیر یا ژل برای اتصال الکترودها استفاده شده باشد، ممکن است فرد به آن واکنش آلرژیک داشته باشد. این تحریک ها معمولاً پس از برداشتن وصله ها، بدون نیاز به درمان از بین می رود.

الکتروکاردیوگراف یا دستگاه نوار قلب چیست؟

نوار قلب استاندارد(ECG)  یکی از مطالعات پزشکی است که معمولاً در ارزیابی بیماری های قلبی عروقی مورد استفاده قرار می گیرد. این مهمترین آزمایش برای تفسیر ریتم قلب، تشخیص بیماری های نظیرِ ایسکمی میوکارد و انفارکتوس، همچنین شناساییِ ناهنجاری های سیستم هدایت قلب، سندرم های طولانیQT ، ناهنجاری های دهلیزی، هایپرتروفی بطن، پریکاردیت و سایر عملکردهای قلب است. دستگاه نوار قلب و اصطلاحات مربوط به آن، در بسیاری از بیمارستان های  جهان، مرجعی برای تشخیص انواع بیماری های قلبی است. به دستگاهی که این آزمایش را انجام دهد، دستگاه نوار قلب یا الکتروکادیوگراف (ECG) گفته می شود. دستگاه نوار قلب وسیله ای است که تکانه های الکتریکی قلب را ثبت می کند. از طریق ثبت این تکانه ها می توان ریتم قلب، اندازه محفظه و ضخامت عضله را ارزیابی کرد.

مهم ترین مسائلِ مربوط به قلب که می توان با دستگاه نوار قلب بررسی کرد، کدامند؟

نوار قلب اغلب در کنار سایر آزمایشات برای کمک به تشخیص و نظارت بر شرایط مؤثر بر قلب استفاده می شود. این آزمایش می تواند برای بررسی علائم یک مشکل احتمالی قلب مانند درد قفسه سینه، تپش قلب (ضربان های ناگهانی قابل مشاهده قلب)، سرگیجه و تنگی نفس مورد استفاده قرار گیرد. اما از مهم ترین کاربردهای این آزمایش می توان به این موارد اشاره کرد:

1. آریتمی قلب: شاملِ ضربان های خیلی سریع و خیلی کند و در یک نگاه کلی نامنظم قلب است.
2. بیماری مادرزادی قلب: شاملِ نقایص مادرزادی است که ممکن است در قلبِ فرد بیمار مشکلاتی را به وجود آورده باشد.
3. بیماری عروق کرونر: مربوط به مشکلات جریانِ خون در عضله قلب است.
4. مشکلات سیگنال الکتریکی: در بر گیرنده مشکلاتِ مربوط به تأخیر در ضربان قلب است.
5. حملات قلبی که در حال انجام هستند یا قبلاً اتفاق افتاده اند.
6. نارسایی قلبی: مربوط به عضله ضعیف شده قلب است. قلبی که نمی تواند به صورت منظم خون را پمپ کند.
7. کاردیومیوپاتی: شاملِ معضلاتی است که مربوط به ضخیم بودن یا خیلی بزرگ بودنِ عضله قلب است.
8. بیماری دریچه ای قلب: شاملِ مشکلات ساختاری دریچه های قلب است.
9. حملات قلبی (سکته قلبی): جایی که به طور ناگهانی خون رسانی به قلب مسدود می شود.

مضاف بر این موارد، همچنین انجام یک سریِ متوالی از نوار قلب می تواند به مرور زمان برای کنترل شخصی که قبلاً به بیماری قلبی مبتلا شده است یا دارویی که به طور بالقوه بر قلب تأثیر می گذارد، مورد استفاده قرار گیرد.

دستگاه نوار قلب چطور کار می کند؟

نوار قلب که به اختصار EKG یاECG  خوانده می شود، آزمایشی است که فعالیت الکتریکی ضربان قلب را اندازه گیری می کند. با هر ضربان، یک فشار الکتریکی یا «موج» از طریق قلب عبور می کند. این موج باعث می شود عضله فشرده شود و خون از قلب پمپاژ شود. ضربان قلبِ طبیعی در نوار قلب، قسمت های بالا و پایین نوری نوار قلب را نشان می دهد. دهلیز راست یا چپ یا بطن های فوقانی اولین موج را ایجاد می کنند که «موج P» نامیده می شود. هنگامی که تکانه الکتریکی به بطن های پایین می رود، یک خط صاف را دنبال می کند. بطن های پایین یا بطن های سمت راست و چپ موج بعدی را به نام «کمپلکس QRS» ایجاد می کنند. موج نهایی یا «موج T» نشان دهنده بهبودی الکتریکی یا بازگشت به حالت استراحت برای بطن هاست.

پزشک با استفاده از دستگاه نوار قلب، چه اطلاعاتی را به دست می آورد؟

دستگاه نوار قلب، با تولیدِ نوار قلب دو نوع اطلاعات عمده را ارائه می دهد. ابتدا با اندازه گیری فواصل زمانی بر روی نوار قلب، پزشک می تواند مدت زمان عبور موج الکتریکی از قلب را تشخیص دهد. فهمیدن اینکه یک موج از یک قسمت قلب به قسمت دیگر چه مدت طول می کشد، نشان می دهد که فعالیت الکتریکی طبیعی، کند، سریع و یا نامنظم است. دوم اینکه، با اندازه گیری میزان فعالیت الکتریکی عبوری از عضله قلب، یک متخصص قلب می تواند بفهمد که کدام قسمت های قلب بیش از حد بزرگ هستند یا زیاد کار می کنند.

انواع دستگاه نوار قلب کدامند؟

دستگاه نوار قلبECG ، به طور کلی، دستگاهی است که فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری می کند و آن را بر روی دستگاه نمایش داده و سپس آن را بر روی کاغذ مخصوص ECG ضبط و چاپ می کند. انواع دستگاه های نوار قلب با کمک کابل و الکترود فعالیت الکتریکی قلب را تشخیص می دهند. این فعالیتهای الکتریکی بسیار کوچک توسط مدارهای موجود در دستگاه ECG تقویت شده و به صفحه نمایشگر و چاپگر ECG منتقل می شوند. دستگاه های ECG که به راحتی روی میز و پایه حمل قرار می گیرند، متناسب با هدفِ خریدار و با ویژگی های مورد نیاز، به موازات پیشرفت تکنولوژی امروز تولید می شوند.

دستگاه های نوار قلب، با صفحه لمسی، عدم تماس الکترود، با باتری های کم مصرف، کاغذ  ECGبا کیفیت، دارای زنگِ هشدار برای پرسنل  و بسیاری ویژگی و قابلیت دیگر، اکنون در انواع مدل ها در زندگی ما هستند. اما به طور کلی سه نوع دستگاه نوار قلب (ECG) وجود دارد. هر چند این دستگاه ها دارای تفاوت هایی با هم هستند، اما در ساختار و عملکردِ کلی مشابهند. در واقع تمام انواع دستگاه های نوار قلب، یک کار را انجام می دهند. مهم ترین انواع دستگاه نوار قلب (ECG) که به صورت معمول مورد استفاده هستند، عبارت اند از:

دستگاه نوار قلب ۱۲ سُربی

این دستگاه، دستگاهی نوار قلبی است که در کلینیک ها استفاده می شود. این نوع الکتروکاردیوگراف آزمایشی استاندارد برای اندازه گیری عملکرد قلب انجام می دهد. در حالی که دراز کشیده اید، این ECG فعالیت الکتریکی قلب بیمار را از ۱۲ الکترودِ چسبنده روی سینه، بازوها و پاها به طور همزمان به دستگاه منتقل می کنند. با این دستگاه در حال استراحت می توان بخشی از یک معاینه معمول برای بررسی وضعیت قلب را انجام داد.

دستگاه نوار قلب هولتر

دستگاهی با ابعاد قابل حمل و بسیار کوچک است که فعالیت قلب را به مدت ۲۴-۴۸ ساعت بدون تأثیر بر زندگی روزمره بیمار به طور مداوم ثبت می کند. دستگاه نوار قلب هولتر نوعی الکتروکاردیوگراف (ECG) است که برای ردیابی ECG به طور مداوم برای مدت ۲۴ ساعت یا بیشتر استفاده می شود. الکترودها (تکه های کوچک و پلاستیکی) در مکان های مشخصی روی سینه، بازوها و پاها قرار می گیرند. هنگامی که الکترودها توسط سیم های سربی به دستگاه ECG متصل می شوند، فعالیت الکتریکی قلب اندازه گیری، تفسیر و چاپ می شود تا اطلاعات پزشک برای تفسیر بیشتر وی تکمیل شود.

دستگاه نوار قلب استرس یا ورزشی

این دستگاه فعالیت بیمار را روی تردمیل یا هنگام دوچرخه سواری اندازه گیری می کند. هنگامی که بیمار بر روی تردمیل راه می رود یا دوچرخه ثابت می زند، این دستگاه برای رصد قلبِ در حین ورزش او، مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه میزان تنفس و فشار خون را نیز کنترل می کند. این دستگاه نوار قلب، برای تشخیص بیماری عروق کرونر و یا تعیین سطح ایمن ورزش پس از حمله (سکته) قلبی یا بعد از جراحی قلب، ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.

قطعات دستگاه ECG

1. ولت متر: مداری است که در آن تکانه های الکتریکی قلب که به سطح بدن می رسند و با کمک الکترودهایی که روی قسمت های استاندارد بدن قرار می گیرند، شناسایی می شوند.
2. فیلتر: مداری است که فعالیت الکتریکی متعلق به اعضایی غیر از قلب در آن فیلتر می شود. تکانه های الکتریکی عضلات اسکلتی یا منابع دیگری که می توانند تکانه های الکتریکی را به بیرون بفرستند، در این مدار فیلتر شده و مسدود می شوند.
3. تقویت کننده جریان الکتریکی: تکانه های الکتریکی قلب که به سطح پوست می رسد بسیار حساس و کم است. این مدار به عنوان تقویت کننده عمل می کند.
4. چاپگر (یا واحد ضبط): چاپگرهای حرارتی معمولاً برای ضبط استفاده می شوند. کاغذ ECG مشخصه ای دارد که در پاسخ به دما سیاه می شود. الکتروکاردیوگراف ها با میله چاپگر (هِد حرارتی) که با جریان الکتریکی گرم می شود به راحتی روی کاغذ ECG ترسیم می شوند. همچنین دستگاه های ECG با سیستم های کربنی، جوهری و نوری نیز وجود دارند.

دکمه های عملکرد دستگاه ECG

1. دکمه روشن و خاموش: دکمه شروع و توقف دستگاه است که دستگاه را به جریان می اندازد یا متوقف می کند.
2. دو دکمه Start یا Stop که فرمان شروع یا پایان ضبط نوار را صادر می کند.
3. دکمه خودکار دستی: دکمه انتخاب خودکار یا دستی ضبط است که به پشتوانه تنظیماتِ پیش فرض، نوار قلب را ضبط می کند. در اغلب دستگاه های نوار قلب، این دکمه با عنوان «Lead» شناخته می شود.
4. دکمه سرعت: دکمه انتخاب سرعت ضبط است که در اکثر دستگاه ها ۲۵ الی ۵۰ میلی متر در ثانیه است.
5. دکمه Filter: این دکمه برای فعال کردن هشدار ها یا نویز های الکتریکی دیگری کار می کند که از علاتی غیر از عضله قلب، ساطع شده اند.