گوشی پزشکی یا استتوسکوپ یکی از تجهیزات اولیه و ضروری پزشکی به شمار می‌رود که برای گوش دادن به صداهای داخلی بدن مانند صدای قلب، شش‌ها، جریان خون، نبض، روده و … کاربرد دارد. همه ما از کودکی، زمانی که اسم دکتر را می‌شنویم اولین چیزی که برایمان تداعی می‌شود همین گوشی پزشکی است که دور گردن دکتر قرار گرفته. شاید این وسیله به ظاهر ساده، اما بسیار کاربردی، کمی دم‌دستی به نظر آید. اما گوش دادن به صداهای داخلی بدن یکی از راه‌های کاربردی تشخیص بیماری‌ها به شمار می‌رود.
یکی از معاینات اصلی و تخصصی‌ای که توسط گوشی پزشکی صورت می‌گیرد، معاینه قلب است. پزشک با گوش دادن به صدای دو ضربی پوم و تاک قلب، می‌تواند برخی از بیماری‌های قلبی و نارسایی‌های مادرزادی را تشخیص دهد.
سرگذشت گوشی پزشکی
تا قبل از اختراع گوشی پزشکی، اطباء عملا ابزاری برای مطالعه و بررسی (بدون جراحی) آناتومی داخلی بدن نداشتند. کلمه استتوسکوپ (stethoscope) یا گوشی پزشکی، از دو کلمه (steth(o به معنی سینه و scope به معنی نمایش تشکیل شده است و در کل به معنی، وسیله‌ای برای شنیدن صداهای داخلی بدن است.
در سال ۱۸۱۶، یک پزشک فرانسوی به نام رنه لاینک، گوشیهای بزرگ چوبی‌ای ساخت که اولین نمونه‌های گوشیهای پزشکی به حساب می‌آیند. این گوشیهای بلند، دو دهانه با قطرهای مختلف داشتند که یکی از آنها روی گوش پزشک و دیگری روی سینه بیمار قرار می‌گرفت. این دستگاه به صورت یک تکه ساخته می‌شد که در آن دو دهانه به وسیله یک لوله باریک و دراز به هم مرتبط بودند. پس از آن در سال ۱۸۴۰ اولین گوشی پزشکی که دارای یک لوله انعطاف پذیر بود، طراحی و تولید شد.
در سال ۱۸۵۱، یک پزشک ایرلندی دیگر به نام آرتور لیرد، گوشی‌ای را اختراع کرد که دو طرفه بود. بعد از آن هم سامریل اسکات آلیسون در سال ۱۸۵۸، و راپاپورت و اسپراگ در دهه ۱۹۴۰ موفق به اختراع گوشیهای پیشرفته‌تری شدند که می‌توانستند صداهای بیشتری را با وضوح بالا در بدن بیمار تشخیص دهند. در اوایل دهه ۱۹۶۰، دیوید لیتمن، استادیار دانشکده پزشکی هاروارد یک گوشی پزشکی بسیار سبک اختراع کرد که شکلی متفاوت‌تر از نسل‌های گذشته گوشی داشت. هرچه زمان می‌گذشت پزشکان بیشتر به مزایا و کاربردهای استفاده از گوشیهای پزشکی پی می‌بردند و در جهت ارتقاء کیفیت آن تلاش می‌کردند. اختراع گوشیهای سه بعدی در سال ۲۰۱۵ و گوشیهای جدید دیجیتالی آخرین دستاوردهای مهندسین وسایل پزشکی در این حوزه به شمار می‌رود.
ساختار گوشی پزشکی
گوشی پزشکی وسیله‌ای ساده است که به طور کلی از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
- گوشی
- لوله
- سرگوشی
قسمت سرگوشی اصلی‌ترین جزء گوشی به شمار می‌آید. سرگوشی به دو بخش بل (زنگوله bell) و دیافراگم (diaphragm) تقسیم می‌شود، که هرکدام عملکرد مختص به خود را دارند. از قسمت دیافراگم گوشی، برای شنیدن صداهای پُر فرکانس یا high pitch و از قسمت بل آن برای شنیدن صداهای کم فرکانس یا low pitch استفاده می‌شود. نحوه کار با این دو قسمت نیز کمی با هم متفاوت است.
عملی که توسط گوشی انجام می‌شود را به اصطلاح auscultate یـا گـوش دادن مـی‌گـویـنـد. زمانی که سرگوشی (از قسمت دیافراگم یا بل) روی بدن بیمار قرار می‌گیرد، ارتعاشات داخلی بدن با کمی تشدید به صوت تبدیل شده و به وسیله تیوب (لوله) بدون درز واسطه به قسمت گوشی و گوش پزشک می‌رسد.
نحوه درست کار با گوشی پزشکی
برای شنیدن صداهای مختلف در داخل بدن (که می‌توانند صدای بم یا زیر باشند)، روش کار با گوشی متفاوت خواهد بود. پزشک برای شنیدن صداهای پرفرکانس می‌بایست از قسمت دیافراگم استفاده نموده و آن را روی بدن بیمار فشار دهد. برعکس برای شنیدن صداهای کم فرکانس باید از قسمت بل استفاده کند و آن را بدون فشار روی بدن قرار داد. در گوشی‌هایی که تنها دیافراگم دارند و بل در آنها وجود ندارد، تنها فشار دادن یا ندادن گوشی می‌تواند در دریافت فرکانس مورد نظر به شما کمک نماید.
انواع مختلف گوشی پزشکی
گوشیهای پزشکی با آنکه همه به نظر یک کار را انجام می‌دهند، اما در حقیقت انواع مختلفی دارند که در کاربردهای تخصصی حائز اهمیت خواهند بود. به طور کلی گوشیهای پزشکی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
-
گوشی پزشکی آکوستیک
گوشیهای آکوستیک، همان گوشیهای متداول و شناخته شده توسط اکثر مردم هستند که خودشان به دو مدل تک سر و دو سر تقسیم می‌شوند. مدل تک سر آن تنها از بخش دیافراگم و یک دیسک تخت تشکیل شده است، که جنس آن می‌تواند فلزی یا پلاستیکی باشد. مدل دو سر نیز شامل دو بخش دیافراگم و بل می‌باشد.
گوشی پزشکی آکوستیک می‌تواند طیف وسیعی از فرکانس های صدا را دریافت نماید. همانطور که قبلا نیز اشاره کردیم، از گوشی پزشکی آکوستیک برای معاینه و شنیدن صدای قلب، نبض ریه، معده و سایر اعضای بدن و نیز برای گرفتن فشار خون استفاده کرد.
-
گوشی پزشکی دیجیتال (الکترونیک)
در نسل‌های امروزی گوشی پزشکی، شرکت‌های تولید کننده توانسته‌اند، مشکل ضعیف بودن صداها را با قرار دادن سنسورهای تقویت کننده (پیزوالکتریک‌ها) در زیر دیافراگم حل کنند. با این کار صداهای دریافتی توسط دیافراگم تقویت شده و صدایی به مراتب بلندتر در اختیار شنونده و پزشک قرار می‌گیرد. به این ترتیب پزشک امکان معاینه بیمار از روی لباس را نیز دارد.
- البته این تکنولوژی‌های جدید نقاط ضعفی نیز دارد.
- حذف برخی از صداها
- تداخل انواع صداها
- قیمت بسیار بالا و …
در مدل‌های بسیار پیشرفته گوشی پزشکی دیجیتال، امکان فیلتر کردن صداهای مزاحم، تنظیم حالت انتخابی برای انواع معاینه، امکان تنظیم سطح بلندی صدا، امکان ذخیره سازی اطلاعات، امکان شنیدن صدا بدون تیوب و با هندزفری و … برای پزشک فراهم شده است.
-
گوشی پزشکی نوزاد (جنین)
این نوع گوشی برای شنیدن صدای قلب جنین و نوزادان طراحی شده است. سر شیپوری شکل این نوع گوشی‌ها قادر به دریافت صدای بسیار ضعیف و زیر قلب جنین خواهد بود.
-
گوشی پزشکی تخصصی
امروزه گوشیهای پزشکی بنابر کاربرد تخصصی آنها و برای گوش دادن به نوع خاصی از فرکانسها طراحی شده اند. گوشی پزشکی سه بعدی، گوشیهای دامپزشکی، معاینه پرندگان، معاینه دام، گوشیهای فوق تخصصی قلب، بزرگسالان، متخصصین بیهوشی، کودکان و … از این نمونه‌ها هستند. برای تهیه و بازدید از انواع مختلف این گوشی‌ها می‌توانید به فروشگاه اینترنتی مطب چین مراجعه فرمایید.
برای خرید یک گوشی پزشکی مناسب به چه آیتم‌هایی توجه کنیم؟
اگر قصد خرید گوشی پزشکی برای خود را دارید، در ابتدا بهتر است که هدف خود را از خرید این گوشی مشخص کنید. در ابتدا بدانید برای چه مصرفی، در چه مکانی، برای چه تخصصی و برای چه گروه سنی‌ای می‌خواهید از گوشی استفاده نمایید. بطور کلی به افرادی که محیط کاری شلوغ و پر سر و صدایی مانند آمبولانس، اورژانس، امدادرسانی و … را دارند، توصیه می‌شود که از گوشیهای دیجیتالی استفاده کنند. برعکس، افرادی که از گوشی در مطب و محل‌های خلوت و کم صدا استفاده میکنند، بهتر است گوشی آکوستیک تهیه کنند. گوشیهای آکوستیک نسبت به گوشیهای دیجیتال، سبک‌تر و ارزان قیمت‌تر است. همچنین توجه به کیفیت، جنس قطعات و بدنه، جنس و نوع سر و دیافراگم گوشی نیز بسیار مهم و حیاتی است.
فاکتورهای موثر در کیفیت و جنس گوشی پزشکی
گوشی‌ها می‌تواند از جنس آلومینیوم و یا استیل ساخته شوند. گوشیهای استیل به دلیل وزن بالایی که دارند، راحت‌تر و بیشتر به سینه می‌چسبند و صدا را با وضوح بیشتری به گوش پزشک می‌رسانند.
در گوشیهای دو سر که قسمت بل (شیپوری) دارند، توجه داشته باشید که میزان عملکرد این قسمت با توجه به میزان عمق این ناحیه تغییر پیدا می‌کند. در صورتی که قسمت بل عمق بیشتر داشته باشد، عملکرد گوشی نیز بهبود پیدا می‌کند.
مناسب‌ترین جنس برای لوله‌ها (تیوب‌ها) نیز، جنس pvc است. لوله‌های پی‌وی‌سی نویزها را خنثی و صداها را نیز تقویت میکنند. نازک بودن بیش از حد لوله نیز باعث از بین رفتن صداهای با فرکانس پایین خواهد شد. طول لوله نیز بستگی به کاربرد و سلیقه پزشک خواهد داشت و تاثیری در صدا ندارد.
جنس و نوع دیافراگم نیز در کیفیت صدا بسیار موثر است همچنین در هنگام خرید از سفت و سخت بودن لبه‌های فلزی که دور دیافراگم را پوشانده است، اطمینان حاصل کنید. چرا که سفت نبودن دیافراگم در جای خود باعث بروز مشکل و درست نرسیدن صدا، به گوش شما می‌شود.
بهترین جنس برای استفاده در قسمت گوشی (جایی که وارد گوش پزشک می‌شود) نیز لاستیک نرم می‌باشد.
فاکتورهای موثر بر قیمت گوشی پزشکی چه هستند؟
یکی از عوامل مهم در انتخاب یک گوشی، قیمت کالا می‌باشد. پس از بررسی موارد بالا، در هنگام خرید به فاکتورهای موثر در قیمت یک گوشی نیز دقت فرمایید. این فاکتورها عبارتند از:
- جنس گوشی (پلاستیک، فولاد، آلومینیوم)
- کیفیت، عمق و جنس بخش سری (بل و یا دیافراگم)
- طول و ضخامت و جنس لوله
- وزن، کیفیت و دوام گوشی
- کاربرد تخصصی گوشی
- در گوشیهای الکترونیکی، اجزای الکترونیکی، قابلیتها و ورژن نرم افزاری گوشی
- نام و برند تجاری
ما در فروشگاه اینترنتی مطب چین سعی کرده ایم تا مجموعه‌ای از بهترین برندهای آلمانی و اروپایی گوشیهای پزشکی را برای شما فراهم نماییم.
نحوه نگهداری و لوازم جانبی برای گوشی پزشکی
گوشیهای پزشکی نیاز به نگهداری و تمیز کردن دوره‌ای دارند. به یاد داشته باشید برای تمیز کردن گوشی از محلول‌های ضدعفونی کننده و الکل استفاده نموده و به هیچ وجه گوشی را در محلول آب و صابون، و یا الکل غوطه ور نکنید.
در برخی از گوشی‌ها در صورت خرابی قطعات می‌توان قطعات قابل تعویض‌شان (مانند گوش، بل، دیافراگم و …) را عوض نمود. در هنگام خرید از فروشنده لوازم زیر را نیز مطالبه نمایید تا بتوانید مدت زمان بیشتری از گوشی‌تان استفاده نمایید:
- جعبه حمل مناسب برای حفظ امنیت و تمیزی گوشی پزشکی
- دیافراگم و بل اضافی
- پاک کننده بخش گوشی به همراه گوشیهای اضافی
- مواد ضدعفونی کننده و دستمال آغشته به الکل برای تمیز کردن سر گوشی
